Paul ter Wal over gezondheidsbeleid: ‘Creëren van bewustwording is essentieel’

Door Tessy van Rossum

Gezondheids- en verzuimbeleid is tegenwoordig binnen veel bedrijven een hot item. Reden genoeg voor Paul ter Wal, adviseur op het gebied van arbeid & gezondheid, om over dit onderwerp een boek te schrijven. ‘Bedrijven maken nog te weinig gerichte keuzes met betrekking tot hun verzuimaanpak. Dat moet echt veranderen.’

Eigenlijk spreekt Ter Wal liever over gezondheidsbeleid dan over verzuimbeleid. ‘Het nadeel van de term verzuim is dat het maar om een klein deel van de werknemers gaat. Natuurlijk moet je iemand die ziek is alle steun geven, maar het is ook zo dat zo’n 95 procent van de werknemers conform de afspraken werkt.’ Ter Wal vraagt zich dan ook af waarom er zoveel nadruk wordt gelegd op de zaken die ‘verkeerd’ gaan. Het gaat er immers om wat de werkgever kan doen om zijn werknemers gezond te maken en te houden. ‘Ik pleit er daarom ook voor om de term “ziek melden” niet meer te gebruiken. Ziek melden is immers een eenzijdige mededeling van de medewerker naar zijn leidinggevende. Werkgevers kunnen hier zelf absoluut niets mee. Zij gaan immers alleen over de loondoorbetaling tijdens ziekte.’ Als het aan Ter Wal ligt, moeten bedrijven beseffen dat ziekte steeds meer ‘absoluut’ is gemaakt. ‘Ziek is ziek, zo wordt tegenwoordig vaak gedacht. Maar vaak is het zo dat iemand die ziek is best nog wel kan werken. Zo kunnen werknemers met een verkoudheid best hun werk doen. Misschien is het niet verstandig om ze op de longafdeling van een ziekenhuis in te zetten, maar met werk op de administratie of in het magazijn voorzie ik geen problemen.’

Bewustwording

Gezondheidsbeleid draait volgens Ter Wal voor een groot deel om het creëren van bewustwording binnen het bedrijf. ‘Werkgevers moeten zich juist afvragen wat iemand die ziek is wél nog kan doen. Het gaat dus om een positieve insteek. Vragen die hierbij centraal staan zijn: Hoe kan de werkgever ervoor zorgen dat de werknemerzo snel als mogelijk is terugkomt in het arbeidsproces?’. Werkgevers moeten hierbij beseffen dat ze hun medewerkers heus wel iets mogen vragen als ze zich ziek melden. Empathie is in dat geval echter essentieel. ‘Zeg tegen de zieke medewerker dat je het heel vervelend vind dat hij ziek is. Maar durf hem daarna echter ook te vragen of het ziek zijn betekent dat hij niet kan komen werken. Vergeet ook niet de vraag te stellen of je hem misschien nog ergens mee van dienst kan zijn. Dat zijn de vragen die je als werkgever moet durven stellen. Het is dan ook heel belangrijk dat werkgevers beseffen dat de ziekmelding op zich niet eens zo heel belangrijk is. Dat is immers een puur administratieve handeling. Het gaat erom dat werkgevers iets aan het verzuim doen.’ Het is volgens Ter Wal belangrijk dat werkgevers dit ‘spel’ in alle openheid en redelijkheid met hun medewerkers spelen. ‘Bedrijven die deze methode aanhangen, hebben vaak te maken met een verzuim van onder de 3 procent.’

Investeren

Gezondheidsbeleid staat ook voor investeren in het personeel. En dat is volgens Ter Wal in de huidige krappe arbeidsmarkt van essentieel belang. ‘Bedrijven moeten zich tegenwoordig goed verkopen aan potentiële medewerkers. En met een goed gezondheidsbeleid heeft een onderneming net een stapje voor.’ Daarnaast kost het bedrijven ook klauwen met geld als werknemers als gevolg van ziekte bijvoorbeeld een week niet kunnen werken. ‘Vooral als vervanging niet goed te regelen is, kunnen de kosten hoog oplopen. Werkgevers moeten dan ook nadruk leggen op wanneer de zieke medewerker weer gezond aan het werk kan gaan. Verder ben ik ervan overtuigd dat 80 procent van het verzuim met aandacht te maken heeft.’ Empathie – praten over de redenen voor het verzuim en net dat beetje aandacht schenken om iemand zich weer iets beter te laten voelen – is in zulke gevallen erg belangrijk. ‘Als een kind van een werknemer ziek is, kan de werkgever erover denken hem of haar calamiteitenverlof te geven. Die paar uurtjes zijn dan misschien net genoeg om een oppas te regelen of naar de dokter te gaan.’ Doet een werkgever dit niet, dan meldt de werknemer zich hoe dan ook ziek, aldus Ter Wal. En dan vaak nog eens voor meerdere dagen. Werkgevers moeten zich in sommige gevallen dus coulant opstellen. ‘Een slimme werkgever geeft een werknemer een dag vrij en stelt dan de vraag: “Ben je er morgen dan weer wel?”. Dit is bij uitstek gezondheidsbeleid. Het gaat om meedenken met je mensen.’

Arbodienst

Een goede band met de arbodienst draagt ook bij aan een succesvol gezondheidsbeleid, aldus Ter Wal. Wel moet de arbodienst dezelfde mening hebben over het beleid als het bedrijf. ‘Alleen dan heeft gezondheidsbeleid kans van slagen.’ Ter Wal is daarnaast van mening dat werkgevers niet altijd alleen maar moeten afgeven op hun arbodienst. ‘Natuurlijk kan een arbodienst vaak beter werk leveren. De werkgever moet echter beseffen dat de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de keuze van een arbodienst bij hemzelf ligt. En daar moet hij van profiteren. Zo moet de werkgever kritisch zijn op wat er precies in zijn bedrijf speelt en waar op arbogebied behoefte aan is. Op basis van deze analyse moet hij met de arbodienst om de tafel. Alleen zo krijgt hij een contract dat voor zijn bedrijf op maat is gesneden. Gelukkig vragen steeds meer bedrijven om zo’n op maat gemaakt pakket. En ook brancheorganisaties spelen in op deze trend door om maatwerk te vragen voor het midden- en kleinbedrijf.

Verzuimconsulent

Als het aan Ter Wal ligt, speelt de arboprofessional een belangrijke rol op het gebied van gezondheidsmanagement. Wel zou hij hem liever verzuimconsulent willen noemen. ‘Hij dient de werkgever van advies op het gebied van verzuim. Ook moet de verzuimconsulent zijn werkgever trainen om bij verzuim de juiste vragen te stellen. Alleen zo kan die een goed gesprek voeren met de verzuimende  werknemer. Het gaat erom dat de werkgever tijdens het gesprek zo snel mogelijk tot de kern van het probleem komt.’ Een hulpmiddel dat volgens Ter Wal bijzonder handig is, is de zogenaamde triage. Dat is een digitale vragenlijst, die uiteindelijk antwoord moet geven op de vraag: Welk probleem is er en welk type interventie kan ik hier als werkgever op loslaten.’ Ter Wal vindt dat de verzuimconsulent zijn werk niet moet combineren met dat van de preventiemedewerker. ‘Dat acht ik niet verstandig. Verzuimbegeleiding vraagt om iets compleet anders dan preventie op het gebied van veiligheid,e.d, omdat iemand in het eerste geval toch vooral met mensen bezig is.’ Volgens Ter Wal zit het verzuimconsulentenvak langzaam maar zeker in de lift. ‘Het is niet meer de P&O’er die het er zo maar even bij doet. We hebben het over een echt beroep, dat steeds professioneler wordt neergezet.’

Meer informatie?

Meer informatie over Paul ter Wal’s boek ‘De handleiding voor de selectie van uw juiste gezondheidsbeleid’ is te vinden op website www.ziekteenverzuim.nl/boek.

‘Empathie is essentieel’

‘Gezondheidsbeleid gaat om meedenken met je medewerkers’